การจัดฟันเป็นขั้นตอนสำคัญที่จะช่วยให้ฟันเรียงตัวสวยและมีสุขภาพดีขึ้น แต่หากทันตแพทย์จัดฟันบอกว่าคุณอาจจำเป็นต้องถอนฟันเพื่อจัดฟัน ก็เป็นเรื่องปกติที่จะรู้สึกกังวลใจ เพราะความคิดเกี่ยวกับการถอนฟันเพื่อจัดฟันมักทำให้หลายคนกลัวเรื่องความเจ็บปวด, การพักฟื้น, หรือผลกระทบในระยะยาวต่อรอยยิ้ม
ความจริงแล้ว การถอนฟันเพื่อจัดฟันจะทำก็ต่อเมื่อจำเป็นจริง ๆ เท่านั้น และในปัจจุบันความก้าวหน้าทางทันตกรรมจัดฟันก็มีทางเลือกอื่น ๆ อีกมากมาย บทความนี้จะช่วยอธิบายว่าทำไมบางครั้งการถอนฟันจึงเป็นสิ่งจำเป็น, เมื่อไหร่ที่สามารถหลีกเลี่ยงได้ และคุณจะมีวิธีการจัดฟันโดยไม่ต้องถอนฟันได้อย่างไร
ทำไมบางครั้งจึงต้องถอนฟันเพื่อจัดฟัน
ทันตแพทย์จัดฟันอาจแนะนำให้ถอนฟันเพื่อจัดฟันเพื่อสร้างพื้นที่ให้ฟันเรียงตัวได้อย่างเหมาะสม โดยเฉพาะในกรณีที่มีฟันซ้อนเกอย่างรุนแรงหรือฟันยื่นออกมา หากไม่มีพื้นที่เพียงพอ ฟันก็ไม่สามารถเคลื่อนไปยังตำแหน่งที่เหมาะสมได้ ไม่ว่าเครื่องมือจัดฟันของคุณจะมีประสิทธิภาพแค่ไหนก็ตาม ปัจจัยบางประการที่ต้องพิจารณาการถอนฟันเพื่อจัดฟัน ได้แก่:
- ฟันซ้อนเกอย่างรุนแรง (Severe Crowding): เมื่อขากรรไกรมีพื้นที่ไม่เพียงพอที่จะรองรับฟันทั้งหมด ฟันอาจซ้อนทับกัน บิด หรือขึ้นผิดตำแหน่ง การถอนฟันหนึ่งหรือสองซี่จะช่วยสร้างพื้นที่ให้ฟันซี่ที่เหลือเคลื่อนที่ไปอยู่ในแนวที่เหมาะสม
- ฟันยื่น (Protruding Teeth): ฟันที่ยื่นออกมามากเกินไป โดยเฉพาะฟันหน้าด้านบน สามารถส่งผลกระทบทั้งต่อทั้งรูปลักษณ์และการสบฟัน การถอนฟันที่อยู่ใกล้เคียงจะช่วยดึงฟันที่ยื่นกลับเข้ามาในตำแหน่งที่ดีขึ้น
- ขากรรไกรไม่สมดุล (Jaw Imbalance): บางครั้ง การถอนฟันกรามเพื่อจัดฟันเป็นส่วนหนึ่งของกลยุทธ์ในการแก้ไขภาวะฟันหน้ายื่น (Overbites), ฟันล่างคร่อมฟันบน (Underbites) หรือฟันสบไขว้ (Crossbites) การถอนฟันอย่างมีกลยุทธ์จะช่วยให้ทันตแพทย์จัดฟันสามารถเคลื่อนฟันและสร้างสมดุลระหว่างขากรรไกรบนและล่างได้
- ฟันเกินหรือฟันมีขนาดผิดปกติ (Extra Teeth or Abnormal Tooth Size): ในกรณีที่หาได้ยาก ผู้ป่วยบางรายอาจมีฟันเกิน (Supernumerary Teeth) หรือฟันที่มีขนาดใหญ่ผิดปกติซึ่งทำให้ฟันซ้อนเก การถอนฟันจะช่วยให้มีพื้นที่เพียงพอสำหรับการเรียงตัวของฟันในแนวที่เหมาะสม
ก่อนตัดสินใจ ทันตแพทย์จัดฟันจะทำการประเมินจากฟิล์ม X-rays, การสบฟัน, และโครงหน้าอย่างละเอียด เพื่อพิจารณาว่าการถอนฟันเพื่อจัดฟันเป็นทางเลือกที่ดีที่สุดหรือไม่
เมื่อไหร่ที่คุณสามารถหลีกเลี่ยงการถอนฟันเพื่อจัดฟันได้
ในความเป็นจริง คนไข้จำนวนมากไม่จำเป็นต้องถอนฟัน คุณอาจสามารถจัดฟันโดยไม่ต้องถอนฟันได้ในกรณีดังต่อไปนี้:
- ฟันของคุณไม่ได้ซ้อนเกอย่างรุนแรง: เครื่องมือจัดฟัน เช่น เครื่องมือโลหะจัดฟันหรืออุปกรณ์จัดฟันใส สามารถเคลื่อนฟันให้เข้าที่ได้โดยใช้พื้นที่ที่มีอยู่แล้ว
- การสบฟันของคุณอยู่ในเกณฑ์ดี: เมื่อขากรรไกรบนและล่างอยู่ในแนวที่เหมาะสม ก็ไม่จำเป็นต้องถอนฟันเพื่อปรับการสบฟัน
- อยู่ในช่วงวัยเจริญเติบโต: ในเด็กและวัยรุ่น ทันตแพทย์จัดฟันสามารถใช้การเจริญเติบโตตามธรรมชาติของขากรรไกร เพื่อเพิ่มพื้นที่ให้กับฟันได้
มีทางเลือกอื่นนอกจากการถอนฟันหรือไม่
ทันตกรรมจัดฟันสมัยใหม่มีเทคนิคหลายอย่างเพื่อหลีกเลี่ยงการถอนฟัน โดย 2 ทางเลือกที่พบบ่อย ได้แก่:
- เครื่องมือขยายขากรรไกรบน (Palatal Expanders): อุปกรณ์นี้จะค่อย ๆ ขยายขากรรไกรบนให้กว้างขึ้นอย่างช้า ๆ ซึ่งได้ผลดีเป็นพิเศษในเด็กและวัยรุ่นที่กระดูกยังคงเจริญเติบโต การเพิ่มขนาดของส่วนโค้งของขากรรไกร จะช่วยสร้างพื้นที่ให้ฟันเคลื่อนที่ ทำให้ไม่ต้องถอนฟันกรามเพื่อจัดฟัน
- การกรอฟัน (Interproximal Reduction – IPR): สร้างพื้นที่ว่างระหว่างฟันโดยการกรอผิวเคลือบฟันด้านข้างของฟันแต่ละซี่ออกเล็กน้อย ช่วยสร้างพื้นที่ให้ฟันสามารถเคลื่อนและจัดเรียงได้อย่างเหมาะสม วิธีนี้ไม่ทำให้เจ็บหรือปวดฟัน นิยมใช้ร่วมกับการจัดฟันแบบใสเพื่อหลีกเลี่ยงการถอนฟัน
คำถามยอดนิยม หากจำเป็นต้องถอนฟันเพื่อจัดฟัน
- ถอนฟันซี่ไหนบ้าง? โดยปกติแล้วจะเป็นฟันกรามน้อย (Premolars) หรือฟันกรามซี่ที่หนึ่ง (First molars) ซึ่งเป็นฟันที่ไม่เห็นเมื่อคุณยิ้ม แต่ช่วยสร้างพื้นที่ได้
- เจ็บไหม? มีการฉีดยาชาเฉพาะที่ คุณจึงไม่รู้สึกเจ็บปวดในระหว่างถอนฟัน ส่วนอาการปวดเล็กน้อยหลังการถอนถือเป็นเรื่องปกติ สามารถรับประทานยาแก้ปวดช่วยได้
- ระยะเวลาในการพักฟื้น? ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะฟื้นตัวใน 2 – 3 วัน และโดยทั่วไปจะสามารถติดเครื่องมือจัดฟันได้หลังจากนั้นไม่นาน
หากได้รับการดูแลและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม การถอนฟันเพื่อจัดฟันจะไม่ส่งผลกระทบต่อรูปลักษณ์หรือเปลี่ยนแปลงรอยยิ้มของคุณเลยในทางกลับกันอาจทำให้ดียิ้มได้อย่างมั่นใจมากขึ้น
การถอนฟันเพื่อจัดฟันไม่ได้จำเป็นเสมอไป แต่ในบางกรณีเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการสร้างรอยยิ้มที่สมดุลและมีสุขภาพดี หากคุณกังวลเรื่องการถอนฟัน ควรปรึกษาทันตแพทย์จัดฟัน เพื่อประเมินฟันของคุณและแนะนำการรักษาที่เหมาะสมที่สุด
