หลังจากจัดฟันเสร็จแล้ว ทันตแพทย์จะแนะนำให้ใส่รีเทนเนอร์ (Retainer) หรือเครื่องมือคงสภาพฟัน เพื่อคงตำแหน่งฟันที่จัดไว้ การจัดฟันไม่ว่าจะเป็นแบบเหล็กจัดฟันหรือแบบใส จะใช้แรงดันที่ควบคุมได้เพื่อเคลื่อนฟัน ซึ่งจะกระตุ้นการเจริญเติบโตของกระดูกในด้านหนึ่งและการสลายตัวของกระดูกในอีกด้านหนึ่งเพื่อสร้างพื้นที่ให้ฟันเคลื่อนที่ แม้จะถอดเหล็กจัดฟันออกแล้ว ฟันก็ยังมีแนวโน้มที่จะจดจำตำแหน่งเดิม และเมื่อเวลาผ่านไป ฟันอาจค่อย ๆ เคลื่อนกลับไปสู่ตำแหน่งเดิมก่อนจัดฟันได้ โดยเฉพาะในผู้ใหญ่ที่ฟันมีโอกาสเคลื่อนตัวได้ง่ายกว่า
เนื่องจากกระบวนการตามธรรมชาติและการเปลี่ยนแปลงในช่องปาก การใส่รีเทนเนอร์จะช่วยป้องกันการเคลื่อนตัวที่ไม่ต้องการนี้ โดยการคงฟันไว้ในตำแหน่งใหม่ ซึ่งเป็นการรักษาผลลัพธ์ของการจัดฟันและหลีกเลี่ยงความจำเป็นที่จะต้องจัดฟันใหม่อีกครั้ง
ไม่ว่าคุณจะเลือกจัดฟันแบบใสหรือจัดฟันโลหะ การคงสภาพฟันถือเป็นขั้นตอนสำคัญหลังจัดฟันเสร็จ มาทำความเข้าใจพร้อมกันว่ารีเทนเนอร์มีกี่ประเภท ต้องใส่นานแค่ไหน และทำความสะอาดอย่างไรดีที่สุด
รีเทนเนอร์มีกี่แบบ
รีเทนเนอร์ที่ใช้อย่างแพร่หลาย มี 3 แบบ ได้แก่
1.รีเทนเนอร์แบบ Hawley (ฮอว์ลีย์)
ข้อดี: ทนทาน ใช้งานได้นาน
ข้อเสีย: รู้สึกไม่สบายภายในปาก ใช้เวลาในการปรับตัว
รีเทนเนอร์แบบ Hawley เป็นรีเทนเนอร์แบบดั้งเดิมที่สุด ประกอบด้วยฐานอะคริลิกและลวดสเตนเลสที่พอดีกับเพดานปากหรือใต้ลิ้น แม้จะดูเทอะทะและใช้เวลาในการปรับตัว แต่มีความทนทานสูงและสามารถใช้งานได้ 2 – 3 ปี หากดูแลรักษาอย่างถูกวิธี ราคาไม่สูง และมีให้บริการในคลินิกทันตกรรมส่วนใหญ่ ทันตแพทย์มักจะแนะนำรีเทนเนอร์ชนิดนี้หลังจากการจัดฟันโลหะเสร็จ
2.รีเทนเนอร์แบบใส
ข้อดี: สวยงาม แทบมองไม่เห็น
ข้อเสีย: อายุการใช้งานสั้นกว่าเล็กน้อย
รีเทนเนอร์แบบใส ทำจากพลาสติกใสทั้งชิ้นและมีลักษณะคล้ายถาดครอบฟัน สามารถถอดเข้าออกได้ที่ตอบโจทย์ด้านความสวยงานมากกว่า อย่างไรก็ตาม มีอายุการใช้งานสั้นและเสียหายได้ง่าย การใช้งานอย่างต่อเนื่องอาจทำให้วัสดุเสื่อมสภาพและเกิดคราบสะสม รีเทนเนอร์แบบใสอาจต้องเปลี่ยนปีละครั้ง ทันตแพทย์จัดฟันและคลินิกส่วนใหญ่มีให้บริการ
3.รีเทนเนอร์แบบติดแน่น
ข้อดี: ไม่ต้องถอดเข้า – ออก ลดความเสี่ยงในการลืมใส่
ข้อเสีย: ทำความสะอาดได้ยาก หากหลุดต้องรีบไปพบทันตแพทย์
รีเทนเนอร์แบบติดแน่น คือลวดที่ถูกยึดติดไว้ด้านหลังฟันด้วยวัสดุยึดทางทันตกรรมหรือเรซิน โดยปกติแล้วลวดนี้จะเชื่อมฟัน 6 ซี่ติดกัน แม้จะสะดวกเพราะไม่ต้องถอดเข้าออกทุกวัน แต่รีเทนเนอร์แบบถาวรชนิดนี้อาจทำความสะอาดได้ยาก หากรีเทนเนอร์หลุด ต้องรีบไปพบทันตแพทย์ทันทีเพื่อป้องกันไม่ให้ฟันเคลื่อนตัว ทันตแพทย์จัดฟันที่ดูแลการจัดฟันของคุณสามารถติดรีเทนเนอร์ชนิดนี้ให้ได้
ต้องใส่รีเทนเนอร์นานแค่ไหน
โดยทั่วไป ทันตแพทย์จะแนะนำให้ใส่รีเทนเนอร์อย่างน้อย 6 เดือนถึง 1 ปี หลังจากจัดฟันเสร็จ ในช่วงนี้คุณควรใส่รีเทนเนอร์วันละ 20 – 22 ชั่วโมง เพื่อช่วยให้ฟันปรับตัวเข้ากับตำแหน่งใหม่ หลังจากผ่านช่วงแรกไปแล้ว คุณสามารถเปลี่ยนมาใส่เฉพาะตอนกลางคืนได้ มีงานวิจัยบางชิ้นแนะนำว่าการใส่รีเทนเนอร์ตลอดชีวิตจะช่วยให้ผลลัพธ์คงอยู่ได้ดีที่สุดในระยะยาว
วิธีทำความสะอาดรีเทนเนอร์
รีเทนเนอร์คือ “เพื่อนคู่ใจตลอดชีวิต” หลังจากจัดฟัน ดังนั้นการทำความสะอาดอย่างเหมาะสมจึงเป็นสิ่งสำคัญ
รีเทนเนอร์แบบถอดได้ แช่รีเทนเนอร์ในน้ำยาทำความสะอาดเฉพาะ เพื่อขจัดคราบจุลินทรีย์ จากนั้นใช้แปรงสีฟันสำหรับรีเทนเนอร์โดยเฉพาะทำความสะอาดอย่างทั่วถึง หลีกเลี่ยงการใช้แปรงสีฟันอันเดียวกับที่ใช้แปรงฟัน เพราะลวดของรีเทนเนอร์อาจทำให้ขนแปรงเสียหายและอาจทำร้ายฟันและเหงือกได้
รีเทนเนอร์แบบติดแน่น ใช้ไหมขัดฟันชนิดพิเศษทำความสะอาดรอบ ๆ และระหว่างซี่ฟัน หรือใช้เครื่องฉีดน้ำทำความสะอาดฟันเพื่อให้สะอาดหมดจดมากขึ้น การใช้น้ำยาบ้วนปากทุกวันก็สามารถช่วยลดการสะสมของคราบจุลินทรีย์บนรีเทนเนอร์ได้เช่นกัน
